मेलुहा सभ्यतेचा शोध

 

नितीन वाघ यांचे मेलुहा सभ्यतेचा शोध हे पुस्तक वाचतांनाच त्यामागील संशोधन व  चिकित्सक अभ्यास  लगेचच लक्षात येतो. सिंधू संस्कृती म्हणजेच मेलुहा संस्कृती. प्राचीन सुमेरियन भाषेतील क्यूनीफॉर्म लिपीत भारतातील विस्तीर्ण भूभागावर पसरलेल्या सभ्येतेसाठी मेलुहा हा शब्द वापरण्यात आला आहे. नितीन यांनी पुस्तकाचे नाव तेच ठेवले आहे. 

मी आतापर्यंत प्राचीन भारताच्या इतिहासावरील जी पुस्तके वाचली व त्यातून ज्या सिंधू संस्कृतीची ओळख व माहिती मला झाली त्यापेक्षा अत्यंत वेगळी अशी माहिती पहिल्यांदाच मला या संस्कृतीविषयी या पुस्तकातून मिळाली. 

अगदी पुस्तकाच्या नावापासूनच या पुस्तकाच्या वेगळेपण टिकून आहे. आपल्या प्रस्तावनेत नितीन वाघ म्हणतात, " ऐतिहासिक कथनातून वर्चस्व टिकवून ठेवता येतं आणि राबवता येतं, असं एक प्रबळ वैदिक कथानक उभारलेलं आहे, तेसुद्धा समजायला लागलं होतं. या कथनाच्या आधारे सगळ्या इतिहासाची मांडणी केली जाते आणि याच चौकटीच्या आधारे या कथनाला विरोध सुद्धा केला जातो, हेसुद्धा लक्षात आलं.".. आणि हे जसे त्यांच्या लक्षात आले त्यातून या विषयावरचे  वाचन व संशोधन त्यांनी वाढवले. त्यातील विविध कंगोरे आपल्याला पुस्तक वाचतांना सहज लक्षात येतील. 

वैज्ञानिक, पुरातात्विक, भाषिक अशा विविध perspective मधून नितीन वाघ यांनी मेलुहा सभ्यतेचा शोध घेतलेला आहे. या संस्कृतीची अशी वेगळ्या पद्धतीची मांडणी पहिल्यांदाच मराठीतून येत आहे. नक्की वाचावे असे हे पुस्तक आहे. 

पुस्तक - मेलुहा सभ्यतेचा शोध (Before Amnesia)  

लेखक - नितीन भरत वाघ 

प्रकाशक - आर्हान बुकस्मिथस( प्रथम आवृत्ती - २०२२)

- समाधान महाजन 

१९/११/२०२२