न्युटन चा टीजर पाहिल्यापासून उत्सुकता होती चित्रपट पाहण्याची.कारण आतापर्यंत फारशा प्रकाशात न आलेल्या एका वेगळ्याच विषयावर बनवलेला हा चित्रपट वाटत होता अन तो तसा आहेही. “नक्षलग्रस्त भागातील एक मतदान केंद्रावर घेतली जाणारी मतदान प्रक्रिया” या एका थीमवर आधारित हा चित्रपट असला तरी त्या अनुषंगाने आदिवासी, नक्सलवादी, लष्कर व प्रशासन यांच्या अनेक बारीक सारीक बाजूंवर यात भाष्य केले आहे.बी एल ओ म्हणून स्थानिक आदिवासी मुलीची भूमिका करणाऱ्या अंजली पाटील तसेच नायक न्युटन(राजकुमार राव) व लष्करी अधिकारी आत्मा सिंह (पंकज त्रिपाठी) यांच्या संवादातून खुपदा बोचर व तितकच वास्तव मांडण्याचा दिग्दर्शकाने केला आहे.
भारत काय देश आहे, प्रशासन कस चालत-हलत-पळत, लोकशाही खर्या अर्थाने कशी राबवली जाते या आणि अशा अनेक प्रश्नाची उत्तरे शोधायची असेल तर एकदा माणसाने या निवडणूक प्रक्रियेत आतून सहभागी झाल पाहिजे. मी स्वतः या प्रक्रियेतील विविध स्तरांवर अनेक वर्ष काम केल्याने मला न्युटन मधील प्रसंगाशी खूप लवकर रिलेट करता आले.
काही वर्षांपूर्वी मी जेव्हा मी पहिल्यांदाच लोकसभेच्या निवडनुकीच्या निम्मिताने एक साधा पोलिंग ऑफिसर म्हणून लातूर जिल्ह्यात डूयटीवर असतांना त्या तीन चार दिवसांच्या प्रक्रियेत जे अनुभवत होतो ते अक्षरशः आवाक करणार होत.एक अत्यंत विशालकाय अवजड चक्र जे वेगवेगळ्या अनेक छोट्या चक्रांनी जोडलेले होते. ते सुरु करतांना सुरुवातीला खूप करकरत आवाज करत फिरता फिरत नाही त्याला स्वतःला आपला वेग आठवत नाही ताकद आठवत नाही.सुरु करतांना सर्वांची दमछाक होते धांदल उडते गडबड होते.मग हळूहळू स्पेअर पार्ट काम करू लागतात ओइलिन्ग ओरयलिंग सुरु होत.अवजड चक्र हळूहळू स्पीड पकडत व नंतर नंतर अत्यंत वेगाने ते मोठे चक्र सोबतच्या अनेक लहान-मोठ्या चक्रांसोबत जोरात फिरायला लागत. निवडणुकीची प्रक्रिया हि अशी असते हे तेव्हा मला कळाल होत यातला गमतीचा व सर्वात महत्वाचा भाग म्हणजे हे चक्र कोणी एकटा मनुष्य फिरवू शकत नाही यासाठी गरज लागते टीमवर्क ची. मतदान प्रक्रियेत शासकीय अशासकीय खाजगी अनेक अस्थापना सहभागी होत असतात वा करून घेतल्या जातात. महसूल, विकास, कर, एस टी, पोलीस, शिक्षण विभाग, होमगार्ड, लष्कर, नौदल, हवाई दल, निमलष्करी दले या व अशा अनेक विभागातील लोक यात एकत्र येत असतात.हे सर्व कुठल्यातरी एका पातळीवर एकमेकाच्या संपर्कात येतात तेव्हा रेल्वेने रूळ बदलतांना होणारा खडखडाट एकाच वेळी अनेक ठीकांनाहून ऐकू येतात व काही वेळातच ते एकमेकांशी जुळवून घेतात व पार पाडली जाते जगातील सर्वात मोठ्या लोकशाहीची सर्वात मोठी निवडणूक प्रक्रिया.
म्हणून मग न्युटन मधील मास्टर ट्रेनर जेव्हा म्हणतो कि,
भलेही संसद में कूछ गुंडे चुनकर जाये
लेकीन चुनाव में गुंडागर्दी नही चलेगी.
तेव्हा ते वाक्य सरळ अपील होत.
या चित्रपटातील सर्व character विचारपूर्वक घेतलेले दिसतात. अगदी प्रसंगांची मांडणी व त्या साठी वापरली गेलेली स्थळ हि अत्यंत वास्तववादि वाटतात. अगदी पहिल्याच प्रसंगात निवडणूक प्रशिक्षणासाठी वापरलेला हॉल व मास्टर ट्रेनर म्हणून काम केलेला संजय मिश्रा जणू अनेकदा पाहिलेले वाटतात इतके चपखल त्या प्रसंगात फिट बसतात.संजय थोड्या वेळासाठीच आहे पण अप्रतिम आहे.
यातील मला आवडलेली सर्वात महत्वाची बाब म्हणजे कथेचा नायक एक प्रेसायडिंग ऑफिसर आहे तो कोणी कलेक्टर कमिशनर वा समाजसेवक नाही तर आयुष्यातील आपली पहिलीच निवडणुकीची डूयटी करणारा एक साध्या परीवारातला व्यक्ती आहे त्यामुळे मुळातच या लोकशाहीतील सर्वात मोठी प्रक्रिया पार पडण्याची जबाबदारी एक रूट लेव्हल च्या माणसाला देवून त्याच्या नजरेतून विचारातून ती आपल्याला पाहायला मिळते.
एकूणच चित्रपट मस्तच आहे, निवडणुकीची कामे करणाऱ्या व केलेल्या लोकांनी हा अजून एक वेगळा अनुभव म्हणून आवर्जून पहावा असा आहे.
काही बाबी आवडत नाहीत, जसा शेवट एकदमच संपवला आहे त्याला काहीही अर्थ नाही पण आपण आर्ट फिल्म बनवलीय हे सांगण्यासाठी किंवा दाखवण्यासाठी कि काय शेवट असाच मोडून टाकायची फ्याशन आलीय कि काय देव जाणे.उलट चित्रपटातील सर्व पात्र एका प्रसंगात एकत्र आनता येन सहज शक्य होत.त्याने काही चित्रपटाचा प्रभाव कमी पडला नसता.
दुसर म्हणजे लष्करी अधिकारी म्हणून पंकज त्रिपाठी ने खूपच संयमी भूमिका केलीय हे पात्र नको तितक समजदार व तितकच मुरब्बी पण दाखवलंय. कारण काही प्रसंगात प्रीसायडिंग ऑफिसर च म्हणन तो सहज टाळू शकत होता सुरक्षेच्या कारणावरून पण तस झाल नाही.
पण एकूणच निवडणूक प्रक्रियेचा backbone असलेले पोलिंग बूथ तेथील प्रीसायडिंग व पोलिंग ऑफिसर यांच्या भोवती फिरणाऱ्या कथेचा चित्रपट ऑस्कर साठी जातोय हे बॉलीवूड मधील १८० तून बदलणाऱ्या कोनाच प्रतिक आहे.
मुळात निवडणुका व निवडणूक प्रक्रिया हा खूपच आवाढ्व्य विषय आहे न्युटन मध्ये त्यातील एका विषयावर प्रकाश टाकण्यात आला आहे आजून खूप काही बाकी आहे ज्यावर आगामी काळात आणखी चित्रपट येतील अस वाटत.
- समाधान महाजन
भारत काय देश आहे, प्रशासन कस चालत-हलत-पळत, लोकशाही खर्या अर्थाने कशी राबवली जाते या आणि अशा अनेक प्रश्नाची उत्तरे शोधायची असेल तर एकदा माणसाने या निवडणूक प्रक्रियेत आतून सहभागी झाल पाहिजे. मी स्वतः या प्रक्रियेतील विविध स्तरांवर अनेक वर्ष काम केल्याने मला न्युटन मधील प्रसंगाशी खूप लवकर रिलेट करता आले.
काही वर्षांपूर्वी मी जेव्हा मी पहिल्यांदाच लोकसभेच्या निवडनुकीच्या निम्मिताने एक साधा पोलिंग ऑफिसर म्हणून लातूर जिल्ह्यात डूयटीवर असतांना त्या तीन चार दिवसांच्या प्रक्रियेत जे अनुभवत होतो ते अक्षरशः आवाक करणार होत.एक अत्यंत विशालकाय अवजड चक्र जे वेगवेगळ्या अनेक छोट्या चक्रांनी जोडलेले होते. ते सुरु करतांना सुरुवातीला खूप करकरत आवाज करत फिरता फिरत नाही त्याला स्वतःला आपला वेग आठवत नाही ताकद आठवत नाही.सुरु करतांना सर्वांची दमछाक होते धांदल उडते गडबड होते.मग हळूहळू स्पेअर पार्ट काम करू लागतात ओइलिन्ग ओरयलिंग सुरु होत.अवजड चक्र हळूहळू स्पीड पकडत व नंतर नंतर अत्यंत वेगाने ते मोठे चक्र सोबतच्या अनेक लहान-मोठ्या चक्रांसोबत जोरात फिरायला लागत. निवडणुकीची प्रक्रिया हि अशी असते हे तेव्हा मला कळाल होत यातला गमतीचा व सर्वात महत्वाचा भाग म्हणजे हे चक्र कोणी एकटा मनुष्य फिरवू शकत नाही यासाठी गरज लागते टीमवर्क ची. मतदान प्रक्रियेत शासकीय अशासकीय खाजगी अनेक अस्थापना सहभागी होत असतात वा करून घेतल्या जातात. महसूल, विकास, कर, एस टी, पोलीस, शिक्षण विभाग, होमगार्ड, लष्कर, नौदल, हवाई दल, निमलष्करी दले या व अशा अनेक विभागातील लोक यात एकत्र येत असतात.हे सर्व कुठल्यातरी एका पातळीवर एकमेकाच्या संपर्कात येतात तेव्हा रेल्वेने रूळ बदलतांना होणारा खडखडाट एकाच वेळी अनेक ठीकांनाहून ऐकू येतात व काही वेळातच ते एकमेकांशी जुळवून घेतात व पार पाडली जाते जगातील सर्वात मोठ्या लोकशाहीची सर्वात मोठी निवडणूक प्रक्रिया.
म्हणून मग न्युटन मधील मास्टर ट्रेनर जेव्हा म्हणतो कि,
भलेही संसद में कूछ गुंडे चुनकर जाये
लेकीन चुनाव में गुंडागर्दी नही चलेगी.
तेव्हा ते वाक्य सरळ अपील होत.
या चित्रपटातील सर्व character विचारपूर्वक घेतलेले दिसतात. अगदी प्रसंगांची मांडणी व त्या साठी वापरली गेलेली स्थळ हि अत्यंत वास्तववादि वाटतात. अगदी पहिल्याच प्रसंगात निवडणूक प्रशिक्षणासाठी वापरलेला हॉल व मास्टर ट्रेनर म्हणून काम केलेला संजय मिश्रा जणू अनेकदा पाहिलेले वाटतात इतके चपखल त्या प्रसंगात फिट बसतात.संजय थोड्या वेळासाठीच आहे पण अप्रतिम आहे.
यातील मला आवडलेली सर्वात महत्वाची बाब म्हणजे कथेचा नायक एक प्रेसायडिंग ऑफिसर आहे तो कोणी कलेक्टर कमिशनर वा समाजसेवक नाही तर आयुष्यातील आपली पहिलीच निवडणुकीची डूयटी करणारा एक साध्या परीवारातला व्यक्ती आहे त्यामुळे मुळातच या लोकशाहीतील सर्वात मोठी प्रक्रिया पार पडण्याची जबाबदारी एक रूट लेव्हल च्या माणसाला देवून त्याच्या नजरेतून विचारातून ती आपल्याला पाहायला मिळते.
एकूणच चित्रपट मस्तच आहे, निवडणुकीची कामे करणाऱ्या व केलेल्या लोकांनी हा अजून एक वेगळा अनुभव म्हणून आवर्जून पहावा असा आहे.
काही बाबी आवडत नाहीत, जसा शेवट एकदमच संपवला आहे त्याला काहीही अर्थ नाही पण आपण आर्ट फिल्म बनवलीय हे सांगण्यासाठी किंवा दाखवण्यासाठी कि काय शेवट असाच मोडून टाकायची फ्याशन आलीय कि काय देव जाणे.उलट चित्रपटातील सर्व पात्र एका प्रसंगात एकत्र आनता येन सहज शक्य होत.त्याने काही चित्रपटाचा प्रभाव कमी पडला नसता.
दुसर म्हणजे लष्करी अधिकारी म्हणून पंकज त्रिपाठी ने खूपच संयमी भूमिका केलीय हे पात्र नको तितक समजदार व तितकच मुरब्बी पण दाखवलंय. कारण काही प्रसंगात प्रीसायडिंग ऑफिसर च म्हणन तो सहज टाळू शकत होता सुरक्षेच्या कारणावरून पण तस झाल नाही.
पण एकूणच निवडणूक प्रक्रियेचा backbone असलेले पोलिंग बूथ तेथील प्रीसायडिंग व पोलिंग ऑफिसर यांच्या भोवती फिरणाऱ्या कथेचा चित्रपट ऑस्कर साठी जातोय हे बॉलीवूड मधील १८० तून बदलणाऱ्या कोनाच प्रतिक आहे.
मुळात निवडणुका व निवडणूक प्रक्रिया हा खूपच आवाढ्व्य विषय आहे न्युटन मध्ये त्यातील एका विषयावर प्रकाश टाकण्यात आला आहे आजून खूप काही बाकी आहे ज्यावर आगामी काळात आणखी चित्रपट येतील अस वाटत.
- समाधान महाजन
No comments:
Post a Comment