अंबरनाथ येथील शिवमंदिर ,सिन्नर येथील गोंदेश्र्वर मंदिर,तसेच त्र्यंबकेश्र्वर व औंढा नागनाथ येथील ज्योतिर्लंगांची मंदिरे हे याच शैलीतले आहेत. मंदिरावरील शिल्प अत्यंत कोरीव आहेत मंदिराची डावी बाजू काही प्रमाणात ढासळलेली असली तरीही उजवी बाजू अजूनही जशीच्या तशी आहे .भगवान विष्णूच्या १० अवतरांची शिल्प इथे पाहावयास मिळतात .येथील शिवलिंग कोकणातील "मारलेश्वर शिवलिंगाशी साधर्म्य साधणारे आहे. मंदिर पाश्चिमाभिमुख आहे . त्यामुळे सूर्यास्ताच्या वेळी सूर्यकिरण थेट गाभर्यात प्रवेश करतात . मंदिराचे एक मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे हे जगातील एकमेव असे मंदिर आहे की, ज्याला ३ "कीर्तीमुख " आहेत . याच्याशी सलग्न कुठल्याही हेमाडपंथी अथवा इतर शैलीतल्या मंदिरांना १ च कीर्तीमुख आहे. सध्या यातील दोन किर्तिमुख तसेच आहेत तर तिसरे ढासळले आहे.
झोडगे येथील प्रसिद्ध कवी, गझल कार, लेखक श्री कमलाकर आबा देसले हे आज माझ्यासोबत मंदिर दाखविण्यासाठी आले होते. झोडगे येथे आलो म्हणजे आबांची भेट मी आवर्जून घेतो. खरं तर आबांच्या अनेक लेखात या मंदिरा बद्दल उल्लेख असायचा. काही वर्षांपासून आबांच्या दोन्ही मुलांनी व त्यांच्या मित्रपरिवाराने या मंदिरात दिवाळीच्या काळात दीपोत्सव साजरा करण्याची एक अत्यंत चांगली प्रथा पाडली आहे. दिवाळीत एक दिवस ही सर्व तरुण मित्र मंडळी एकत्र येते संध्याकाळी मंदिराच्या एका विशिष्ट उंचीपर्यंत दिवे / पणत्या लावल्या जातात. जसं जसा अंधार पडतो तसे या दिव्यांच्या उजेडात हे मंदिर अत्यंत सुंदर दिसते. आबा सांगत होते की अलीकडे प्रसार माध्यमांनी देखील या उपक्रमाची दखल घेऊन या दिपोत्सव ला प्रसिद्धी दिल्यामुळे अनेक पावले या ठिकाणी वळत आहेत.
शिवरात्रीला या ठिकाणी मोठी यात्रा भरते, तेव्हा भाविकांची गर्दी मंदिर दर्शनासाठी आवर्जून येते.
आबांसारख्या व्यक्ती व दक्ष झोडगेकर ग्रामस्थांना मूळे हा महाराष्ट्राचा बहुमूल्य सांस्कृतिक ठेवा टिकून आहे. पुरातत्व खात्याने करण्यासारख्या अनेक गोष्टी अजुन आहेत. त्या झाल्या तर या सर्व प्रयत्नांना नक्कीच पूर्णत्व होईल.
- समाधान महाजन
(कीर्तीमुख म्हणजे हिंदू धर्मात घरच्या प्रवेश द्वाराला लावले जाणारे मुखवटे. ज्याचे हिंदू धर्मात अनन्यसाधारण
खूप छान सर
ReplyDelete